Απόκρεω / Αποκριά

Του Κωνσταντίνου Κράλλη

Απόκρεω ή αποκριά, χαρακτηρίζεται η περίοδος των τριών εβδομάδων πριν από την Καθαρά Δευτέρα, κατά την οποία επικρατεί το έθιμο του μασκαρέματος.

«Αποκρεά» σημαίνει την αποχή από το κρέας (από-κρεώ). Συνώνυμη της λέξης Αποκριά είναι και η λέξη Καρναβάλι (Carnival) που προέρχεται από το λατινικό carnem levare (αποχή από το κρέας). Από που προέρχεται όμως το καρναβάλι που εννοούμε σήμερα; Η παγκοσμίως γνωστή γιορτή του Καρναβαλιού έχει τις ρίζες της που αλλού, στην αρχαία Ελλάδα και συγκεκριμένα στις παγανιστικές τελετουργίες των αρχαίων Ελλήνων προς τιμήν του Διονύσου, Θεού του κρασιού και των εορτασμών. Κατά τους εορτασμούς αυτούς, στην αρχαία Αθήνα, γινόταν παρέλαση άρματος που ξεκινούσε από τη θάλασσα (συμβόλιζε τον ερχομό της Άνοιξης ). Οι επιβαίνωντες στο άρμα – άμαξα, περιφερόμενοι τους δρόμους χυδαιολογούσαν κατά του παρευρισκομένου πλήθους . Το άρμα ακολουθούσαν χορευτές και τραγουδιστές μεταμφιεσμένοι με προσωπίδες που τραγουδούσαν σατυρικά (μυλλομένα) τραγούδια. Οι εορτασμοί αυτοί, πέρασαν από πολιτισμό σε πολιτισμό δεχόμενοι επιρροές από διάφορες κουλτούρες και ιστορικά γεγονότα. 

Η πιο γνωστή Διονυσιακή εορτή ήταν τα Ανθεστήρια που πραγματοποιούνταν για τρεις ημέρες στην Αθήνα κατά τον μήνα Ανθεστηριώνα δηλαδή τέλη Φεβρουαρίου με αρχές Μαρτίου. Σε όλες αυτές τις γιορτές το κοινό στοιχείο που παραμένει μέχρι και σήμερα είναι ένα, η σατυρική μεταμφίεση. Στην αρχαία Ελλάδα αυτή η σάτιρα εκφράζονταν με πήλινες μάσκες-προσωπεία ή με δέρματα ζώων ενώ μερικοί σάτυροι έβαφαν το πρόσωπό τους με τρυγία. Αυτή η παράδοση τελικά εξαπλώθηκε και σε άλλα µέρη του κόσµου µέσω της Ρωµαϊκής Αυτοκρατορίας, όμως οι παγανιστικές πρακτικές ήταν τόσο βαθιά ριζωµένες που δεν καταργήθηκαν τελείως . Όταν εµφανίστηκε ο Χριστιανισµός, αν και οι άνθρωποι σταµάτησαν να λατρεύουν τους θεούς του Ολύµπου, οι συνήθειες των Ελλήνων να µεταµφιέζονται και να γιορτάζουν στους δρόµους παρέµειναν.